Bananen en mango’s bij de lokale boer. Huh?

Als je als consument vaker kiest voor de kortste weg, is de kans groot dat je ook echt lokaal eten koopt. Toch glippen er nogal eens producten tussendoor die helemaal niet lokaal geteeld zijn. Hoe komen bananen, mango’s en kiwi’s in de schappen van de boerenwinkel terecht?

Marja van der Ende

In de supermarkt is het soms al vaag wat er op een bordje bij groente of fruit staat. Bij bewerkt voedsel wordt de herkomst nooit vermeld en soms staan Frankrijk of Spanje op één bordje geschreven. Vreemd. Maar daarmee heb je meteen wel een extra reden om meer bij lokale kleine boerderijwinkels of stalletjes langs de weg bij kwekerijen te gaan kopen. Gek genoeg schort het er daar ook nogal eens aan het vermelden van de herkomst, of komt niet alles van de lokale teler of van de verkopende ondernemer zelf. Het blijft een kwestie van actief vragen stellen.

Exotisch fruit
Het gebeurt regelmatig dat producten in stalletjes langs de weg worden aangeboden, waarvan je kunt zeggen: groeit dat in Nederland? Tot irritatie van veel consumenten die juist producten van eigen bodem willen eten. Zo bleek ook uit een ingezonden brief in AD Westland, gepubliceerd op woensdag 13 mei 2020, met de titel “Mango’s vers van het land? Klant wordt rad voor ogen gedraaid”. De briefschrijver haakt in op het bericht dat de gemeente Westland stopt met het gedogen van stalletjes met bloemen en planten die door particulieren worden neergezet. De oproep in de brief was om ook de groente- en fruitstalletjes eens te gaan controleren.

Maar dan is diepgaand onderzoek wel noodzakelijk. Neem nou kiwi’s bijvoorbeeld. Tot ik de Maasdijkse kiwi ontdekte, die werd verkocht door een zorgkwekerij in het genoemde dorp, dacht ik nog dat dit niet lokaal geteeld werd. Het kan dus toch ook met exotisch fruit. Een tijdje geleden hoorde ik dat er ook proeven met bananenteelt in kassen gedaan worden, dus het lokale assortiment is zich ook aan het uitbreiden, blijkbaar.

Maar de meeste fruitsoorten als sinaasappels, bananen, kiwi’s, mango’s en mandarijnen komen toch echt uit het buitenland. Wil je dan ‘goed’ bezig zijn, dan kun je nog kijken naar logo’s als Fair Trade of biologische teelt. Ervan uitgaande dat de lokale boer of tuinder in het land van herkomst dan goed betaald wordt voor zijn producten.

Maasdijkse kiwi’s

Nederlandse producten
Ook bij groente en fruit dat wel in Nederland geteeld wordt, is het goed om alert te blijven op de herkomst en op de manier van bewaren. Want appels vallen niet het hele jaar door uit de boom, dus waar komen ze in de winter dan vandaan? Een aantal jaren geleden zag ik een uitzending van het TV-programma De Keuringsdienst van Waarde over het bewaren van appels in zuurstofvrije cabines (reductie van zuurstof tot 1%).

De vraag is of deze appels nog wel de vitamines bevatten die ze in verse toestand zouden hebben. Want net als bij mensen kan er bij appels oxidatieve stress optreden als na onthouding de zuurstof weer wordt toegevoegd. Vanuit mijn achtergrond als orthomoleculair voedingsadviseur weet ik dat de antioxidant vitamine C dan onttrokken wordt. Even een vakkundig zijspoortje, maar wel een belangrijke aanleiding om als consument andere keuzes te maken, op het moment dat ‘lokaal’ je primaire voorkeur heeft.

Omdat we het hele jaar door alles wat we willen eten in de supermarkt kunnen kopen, weten we eigenlijk niet meer zo goed wat seizoensproducten zijn. Dus wil je echt lokaal eten kopen, dan kun je je daar eerst goed in verdiepen voordat je op de fiets stapt. En dan varieert het seizoen ook nog op basis van de weersomstandigheden. De kasbonen, -asperges en -aardbeien waren erg vroeg dit jaar door de zachte winter en vele zonuren.

Maar let op: ook de seizoenen die normaal gesproken golden, verschuiven. Tomaten bijvoorbeeld kunnen tegenwoordig het hele jaar door geleverd worden door de verwarmde kassen. De vraag is nog wel hoe duurzaam deze tomaten zijn als er zoveel energie voor verstookt moet worden. Soms is uit het buitenland halen dan nog beter voor het milieu.

Wat is lokaal?
Wat is nou eigenlijk precies lokaal? In eerste instantie zijn dat voor mij producten geteeld in de regio Westland / Delfland. Lukt het niet om een product uit eigen regio te verkrijgen, dan toch minimaal uit Zuid-Holland. Lukt dat ook niet, dan valt Nederland ook nog wel onder de definitie van lokaal. Steeds als ik ergens met vakantie ben en ga fietsen langs de stalletjes en boerderijwinkels van die streek, pas ik deze drie lagen ook toe.

Exotisch fruit bij de kassen in Westland

De redenen om voor lokaal eten te kiezen, zijn voor mij heel duidelijk. Er heeft minder transport plaats gevonden, er is scherpere regelgeving op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, er is  meer aandacht voor duurzaamheid en de producent krijgt er hoogstwaarschijnlijk een betere prijs voor waardoor hij zijn medewerkers ook goed kan behandelen en belonen.

Aan het product zelf is dit natuurlijk niet altijd te zien en daardoor ook niet te garanderen. Dus of het echt de kansen vergroot op een kleinere ecologische voetafdruk en maatschappelijk verantwoord ondernemen, is nog de vraag. Het voelt in elk geval beter om met die kleine extra inspanning die ik als consument verricht door te fietsen voor mijn lokale eten, mee te werken aan betere omstandigheden voor mens en milieu.

De afgelopen weken sinds het begin van de coronacrisis werden via de Facebookgroep Fietsen voor m’n eten – Westland ook veel fruitpakketten aangeboden, die bestemd waren voor de horeca, scholen en bedrijfskantines. Wel lokale ondernemers die we wilden steunen, maar geen lokaal geteelde producten. Welke keuze maak je dan als consument: lokaal ondernemerschap of toch alleen lokale producten? Als je anti-verspillingshart ook meebeslist, zou je het wellicht toch kopen.

Hoe haal je 100%?
Zouden we eigenlijk volledig lokaal kùnnen eten? Het antwoord is: op dit moment niet, als we bepaalde producten willen blijven eten, die niet (meer) in Nederland worden geproduceerd. Denk dan aan peulvruchten, zuidvruchten en de bovengenoemde exotische fruitsoorten. Waarbij peulvruchten wellicht nog wel terug zouden keren, als boeren zouden durven om dit tijdrovende karwei aan te gaan. De andere vruchten groeien hier niet vanwege het klimaat.

Los van het feit dat 100% lokaal nu niet mogelijk is, zouden we wel kunnen beslissen dat we producten die wel in Nederland geproduceerd worden, ook echt uit Nederland vandaan kopen. Als consument heb je die macht. Het lijkt soms dat de supermarktmanager bepaalt wat je in je mond stopt, maar onthoud dan dat je zelf beslist waar je koopt. En als je dan in de boerderijwinkel, het stalletje langs de weg en de kleine zelfstandige bakker of slager kritisch blijft, zal 80% lokaal en seizoensproducten zeker haalbaar zijn.

De vraag is nog of het om milieuredenen daadwerkelijk zo is, dat lokaal geproduceerd eten beter is. Ik verwijs je daarvoor graag naar een artikel op Nederland Voedselland: “Zijn meer voedselkilometers altijd slechter voor het klimaat?”.

Als gewezen perfectionist zeg ik: helemaal 100% perfect wordt het nooit, maar een stap in de juiste richting is het wel. Als je kiest voor de kortste weg…

Ook enthousiast over de korte keten? Bekijk dan hier bij welke aanbieders je in jouw regio terecht kunt en bestel direct een proefpakket om de smaak van de korte keten zelf te ervaren!